• Jedna z najstarszych roślin leczniczych świata
  Anyż był używany już przez Egipcjan, Greków i Rzymian. W Egipcie dodawano go do wypieków i stosowano w lecznictwie, a w Grecji i Rzymie podawano po posiłkach jako środek na trawienie – zwyczaj ten przetrwał w postaci tzw. digestifów
• Wschodnia symbolika i perfumy
  W Indiach i Azji Środkowej anyż traktowano jako roślinę o działaniu oczyszczającym ducha i ciało. Często byłył dodawany do wonnych mieszanek używanych podczas rytuałów religijnych
• Ceniony surowiec w produkcji alkoholi
  Anyż jest składnikiem klasycznych alkoholi ziołowych, m.in.: ouzo (Grecja), pastis (Francja), arak (Bliski Wschód), sambuca (Włochy) i raki (Turcja). Ciekawostka: po dodaniu wody stają się mleczne – to tzw. efekt louche, spowodowany obecnością anetolu

BIEDRZENIEC ANYŻ – Pimpinella anisum

• owoc anyżu – Anisi fructus

w praktyce zielarskiej stosuje się surowiec świeży, suszony oraz w postaci zmielonej
może być wykorzystywany w formie naparów, wyciągów, syropów, olejku

Ważne

Biedrzeniec anyż (Pimpinella anisum) to nie to samo co anyż gwiazdkowy (Illicium verum);
mimo, że mają podobny aromat, za który odpowiada za to ten sam związek (anetol) nie są one ze sobą spokrewnione

• w zależności od warunków pogodowych i regionu – sierpień – wrzesień (VIII – IX)
• zbioru dokonuje się, gdy owoce w baldachach zaczynają brunatnieć, ale jeszcze nie opadły – optymalny moment to początek dojrzałości pełnej, tuż przed naturalnym osypywaniem się owoców
• ścina się całe baldachy nasienne lub całe rośliny przy nasadzie łodygi

• ścięte części wiąże się w pęczki i dosusza w przewiewnym miejscu, odwrócone baldachami do dołu – owoce z czasem same się osypują.
• suszenie wstępne:
  • jeśli zebrano całe rośliny lub baldachy – suszy się je w pęczkach, głowami w dół, w suchym, przewiewnym i osłoniętym od światła miejscu
• właściwe suszenie owoców:
  • po oddzieleniu od rośliny niełupki suszy się w warstwach o grubości 2 – 3 cm
  • najlepiej suszyć w suszarni z kontrolowaną temperaturą 30 – 35°C – aby zachować zawartość olejku eterycznego (anetolu)
    temperatura powyżej 40°C  powoduje stratę olejku i pogorszenie jakości surowca
• czas suszenia: zależy od metody, zwykle 2 – 4 dni przy suszeniu naturalnym, lub kilkanaście godzin w suszarni

• olejek eteryczny – do 6% – jego głównym składnikiem jest anetol – nawet do 90%
• białka cukry
• tłuszcze
• kumaryny
• flawonoidy

wewnętrzne:

• wykrztuśne i sekretolityczne
  • anetol pobudza wydzielanie śluzu w drogach oddechowych, ułatwia odkrztuszanie
    w działaniu tradycyjnym anyż opisywany jest jako zioło: ocieplające, rozpraszające zimno i wilgoć, osuszające (śluz, wilgoć)
• spazmolityczne (rozkurczowe)
  • na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg oddechowych
•  wiatropędne
  • redukuje wzdęcia, poprawia trawienie
• przeciwdrobnoustrojowe i przeciwgrzybicze
• przeciwultleniające
•  fitoestrogenne
  • anetol łagodzi objawy menopauzy oraz pobudza proces laktacji
• poprawiające trawienie
• pobudzające laktacje
• uspokajające i łagodnie nasenne
• wzmacniające siły życiowe

wewnętrzne:

• układ oddechowy:
  dawne podręczniki zielarskie przypisywały anyżowi zdolność do „usuwania wilgotnego śluzu z płuc”, czyli działania wykrztuśnego i osuszającego. Podawany był w postaci syropu, naparu z miodem lub mlekiem przy:
  • kaszlu, chrypce,
  • przeziębieniu
  • zapaleniu oskrzeli
  • astmie

• układ pokarmowy:
  • nieżyt żołądka i jelit
  • miestrawność
  • zaparcia – wywołane skurczami jelit
  • wzdęcia i kolki niemowlęce

W dawnych tradycjach zielarskich uważano, że owoc anyżu pobudza tzw. „ogień trawienny” – siłę odpowiadającą za prawidłowe trawienie i przyswajanie.
Dlatego dodawano go do likierów ziołowych, pieczywa, wędlin i serów jako naturalny wzmacniacz apetytu i sił życiowych

• układ nerwowy
  • rozdrażnienie, niepokój, napięcie nerwowe zwłaszcza u dzieci
    napary z anyżu stosowano w celach uspokajających, łagodzących lęki, napięcie nerwowe, a także jako środek ułatwiający zasypianie, szczególnie u dzieci

• układ immunologiczny
  • wspomaganie w infekcjach, zwłaszcza bakteryjnych i grzybiczych (np. w Candida)

•  pozostałe:
  • brak / niedobór pokarmu u matki 
    w tradycyjnych ziołolecznictwie m.in. europejskim, indyjskim, arabskim anyż był uważany za środek wzmacniający pokarm (galaktogog), który nie tylko zwiększa ilość mleka, ale też poprawia jego jakość i smak

zewnętrzne:

• stany zapalne jamy ustnej i gardła (w formie płukanek)

Sytuacje, które zawsze wymagają ostrożności

• nadwrażliwość lub alergia na składniki biedrzeńca lub inne rośliny z rodziny selerowatych
• ostrożność u kobiet w ciąży i karmiących – brak wystarczających danych
• nowotwory estrogenozależne (np. rak piersi, endometrium) – ze względu na działanie estrogenopodobne anetolu
• stosowanie leków metabolizowanych przez enzymy cytochromu P450

 1. Napar

Składniki:

• 1 łyżeczka rozdrobnionych owoców anyżu
• 200 ml wrzącej wody

Przygotowanie:
Zalać wrzątkiem, przykryć, zaparzać 10–15 minut. Przecedzić.

Zastosowanie i dawkowanie:
kaszel, niestrawność, kolka
pić 2 – 3 razy dziennie po 1 szklance
dla dzieci: 1 łyżka 2 – 3 razy dziennie (po konsultacji)

 2. Syrop anyżowy

Składniki:

• 1 łyżka owoców anyżu
• 1 szklanka wody
• 3 – 4 łyżki miodu lub cukru

Przygotowanie:
Gotować anyż 5 – 10 minut na wolnym ogniu, przecedzić. W gorącym wywarze rozpuścić miód/cukier. Przechowywać w lodówce.

Zastosowanie i dawkowanie:
– 1 łyżka 3 razy dziennie (dorośli), dzieci: 1 łyżeczka