• „Kurdybanek” a skóra kurdybana
  Nazwa ludowa „kurdybanek” pochodzi prawdopodobnie od porównania liści do wyprawionej skóry zwanej kurdybanem — miękkiej, pachnącej i elastycznej
• Znaczenie w medycynie zakonnej
  Bluszczyk był wysoko ceniony przez benedyktynów i cystersów. Uważano go za „ziele oczyszczające krew”, stosowano w kuracjach wiosennych i przeciwko „wiosennemu zmęczeniu”
• Magiczna ochrona pszczół
  Dawniej pszczelarze wykładali gałązki bluszczyku przy ulach, aby „przyciągnąć dobro” i ułatwić rojom zakładanie nowych gniazd
• Roślina oczyszczająca dom
  W tradycji ludowej wierzono, że bluszczyk kurdybanek ma moc oczyszczania domostwa z „złej energii” i chorób — dlatego wieszano wiązki tej rośliny nad drzwiami i oknami
• Ziele odpędzające uroki
  Dawne zielarki i szeptuchy wykorzystywały bluszczyk kurdybanek do okadzania ludzi i zwierząt, by odpędzać „złe oko” i uroki

BLUSZCZYK KURDYBANEK – Glechoma hederacea

• ziele bluszczyka kurdybanka – Glehomae herba

• ziele zbiera się przed lub w czasie kwitnienia – od kwietnia do maja (IV – V)
• najlepiej w pierwszej fazie kwitnienia, gdy roślina jest najbardziej aromatyczna i bogata w związki czynne

za najbardziej wartościowe uchodzi ziele pochodzące z roślin rosnących na stanowiskach słonecznych

warto wiedzieć

• bluszczyk rosnący na słońcu – ma pędy krótkie, fioletowe lub fioletowozielone, czasem czerwono – lub brunatnofioletowe; listki są drobniejsze, sztywniejsze i często lekko pofałdowane
• bluszczyk rosnący w cieniu — wytwarza pędy wydłużone, zielone lub jasnozielone, wiotkie i pełzające, liście są większe, cieńsze i bardziej delikatne
• zbioru nie należy prowadzić po deszczu ani w czasie dużej wilgotności powietrza — aby uniknąć szybkiego psucia się materiału

• zebrany surowiec należy rozłożyć cienką warstwą w suchym, przewiewnym i zacienionym miejscu
  • w warunkach naturalnych suszenie powinno przebiegać możliwie szybko, ponieważ olejki eteryczne, które odpowiadają za aromat i część właściwości leczniczych, łatwo się ulatniają
• w suszarkach zaleca się suszenie w temperaturze 35 – 40˚C, aby zachować jak najwięcej substancji czynnych i uniknąć przegrzania rośliny
• po wysuszeniu surowiec powinien mieć przyjemny, silnie aromatyczny zapach i zachować naturalne zabarwienie (zielone liście, fioletowe kwiaty)
• zbyt długie lub wilgotne suszenie może powodować ciemnienie surowca i utratę aromatu

• garbniki
• flawonoidy
• gorycze
• kwasy fenolowe
• olejek eteryczny – śladowe ilości
• triterpeny i sekwiterpeny
• cholina
• kwasy organiczne
• sole mineralne

• wykrztuśne
  • dawniej popularny składnik syropów „na płuca” i przy przewlekłych nieżytach oskrzeli – działanie raczej słabe
• odtruwające („czyszczące krew”)
  • stosowany od wieków w kuracjach wiosennych, w „oczyszczaniu organizmu” po zimie
• wzmacniające żołądek i poprawiające trawienie
  • używany jako przyprawa do tłustych potraw i do nalewek „na trawienie”
    • usprawnia proces trawienia – zwiększa wydzielanie soków trawiennych przez co poprawia trawienie – głównie za sprawą goryczy
• ściągające i przeciwbiegunkowe – działanie delikatne
• moczopędne
• pobudzające przemianę materii
• hepatoprotekcyjne (ochraniające wątrobę) – ochraniające miąższ wątroby przed uszkodzeniem toksynami, marskością i stłuszczeniem
• przeciwzapalne i regenerujące na błony śluzowe przewodu pokarmowego, dróg moczowych i dróg oddechowych
• przeciwdrobnoustrojowe – wykazano umiarkowaną aktywność przeciwko bakteriom Gram-dodatnim i niektórym grzybom;  działanie raczej słabe
• gojące
• przeciwłojotokowe
• przeciwreumatyczne
• żółciopędne

Żółciopędne i wspomagające funkcje wątroby

• ziele bluszczyka zwiększa wydzielanie żółci i ułatwia jej przepływ do dwunastnicy, co zapobiega zastojom żółci w pęcherzyku żółciowym; zmniejsza tym samym ryzyko powstawania kamieni żółciowych
• kuracje przetworami z bluszczyka wpływają również na jakość żółci — zwiększają w niej zawartość kwasu chenodeoksycholowego, jednego z najskuteczniejszych związków hamujących tworzenie kamieni cholesterolowych i wspomagających ich rozpuszczanie (wg prof. Ożarowskiego).
• bluszczyk znajduje tradycyjne zastosowanie pomocnicze w profilaktyce i leczeniu schorzeń takich jak: cholestaza, kamica żółciowa, przewlekłe stany zapalne dróg żółciowych oraz w zaburzeniach czynności wątroby

 

wewnętrzne:

• układ pokarmowy:
  • kamica żółciowa – pomocniczo
  • stan zapalny dróg żółciowych – wspomagająco
  • nieżyt przewodu pokarmowego (osłabienie i nieżyt żołądka, jelit i dróg żółciowych)
  • zaburzenia trawienne (brak apetytu, wzdęcia, ból brzucha, niestrawność, nieregularne wypróżnianie)
  • niedostateczne wydzielanie soków trawiennych, np. niedokwaśność
    • wg prof. Ożarowskiego jest to główne działanie bluszczyka kurdybanka
  • żółtaczka
  • w mało nasilonej niewydolności wątroby

• układ oddechowy:
  jako środek o działaniu wspomagającym przy:
  • zapaleniu oskrzeli i błony śluzowej nosa
  • kaszlu
  • astmie

• pozostałe:
  • osłabiona odporność

zewnętrzne:
głównie w formie okładów i przemywań (napary lub odwary)

• łupież wywołany drożdżakami – nacieranie nalewką na 60 – 70% alkoholu
• trądzik
• oparzenia I stopnia
• świąd skóry
• wrzody, liszaje, rany
• stan zapalny gardła i jamy ustnej – płukanie odwarem
• łupież i zakażenia drożdżakowe skóry głowy – płukanki naparem lub nacierania nalewką na alkoholu 60 – 70 %

Sytuacje, które zawsze wymagają ostrożności

• nadwrażliwość lub alergia na składniki błyszczyka kurdybanka
• kobiety w ciąży i karmiące

Nie są znane żadne zagrożenia dla zdrowia ani skutki uboczne w związku z prawidłowym podawaniem wyznaczonych dawek terapeutycznych. 

Z czym warto łączyć bluszczyk:

• w problemach skórnych – w połączeniu z kwiatem rumianku, liśćmi szałwii i zielem macierzanki; stosowane w formie odwarów do okładów
• jako środek odtruwający, poprawiający trawienie i żółciopędny – w zestawieniu z liśćmi pokrzywy, zielem rdestu ptasiego, liśćmi orzecha włoskiego, zielem dziurawca, korzeniem mniszka i liściem mięty; stosowane w formie naparów lub odwarów
• w żółtaczce – szczególnie w połączeniu z zielem piołunu
• w osłabieniu żołądka –  z kłączem tataraku

---

1. Napar z ziela bluszczyka

Składniki:

• 1 łyżka ziela bluszczyka
• 1 szklanka gorącej wody

Przepis:
Ziele zalać gorącą wodą, zaparzać pod przykryciem przez 10 minut.

Zastosowanie i dawkowanie:

• wewnętrznie: przy niedokwaśności żołądka, braku apetytu, zapaleniu oskrzeli, krtani, kaszlu, astmie — pić 2 – 3 razy dziennie po 1 szklance
• zewnętrznie: na złośliwe wrzody, trudno gojące się rany — stosować ciepłe okłady z naparu

---

2. Odwar z bluszczyka

Składniki:

• 1 łyżka ziela bluszczyka
• 1 – 1,5 szklanki wody

Przepis:
Ziele zalać ciepłą wodą, gotować na małym ogniu pod przykryciem przez ok. 5 minut. Następnie odstawić na 10 minut i przecedzić.

Zastosowanie i dawkowanie:

• wewnętrznie: jako środek żółciopędny i poprawiający trawienie — pić po ½ szklanki 2 – 3 razy dziennie na 30 minut przed posiłkiem.
• zewnętrznie: do przemywań, okładów i płukania w chorobach skóry i błon śluzowych.

---

3. Nalewka kurdybankowa

Składniki:

• ½ szklanki suchego, drobno posiekanego ziela bluszczyka
• 400 ml wódki (40 – 60%)

Przepis:
Ziele zalać wódką, macerować przez 14 dni, często wstrząsając. Po maceracji przefiltrować.

Zastosowanie i dawkowanie:
Zażywać 3 – 4 razy dziennie po 1 – 2 łyżeczki w 50 ml wody lub mleka osłodzonego miodem.

---

4. Intrakt

Składniki:

• świeże ziele bluszczyka
• alkohol (40 – 60%)

Przepis:
Przygotować jak nalewkę, ale zalewać świeże ziele gorącym alkoholem. Macerować 14 dni, przefiltrować.

Zastosowanie i dawkowanie:

• przerywa ataki astmy i duszności
• polecany w leczeniu zakażeń i nieżytów dróg oddechowych (w tym alergicznych), przy chrypce, kaszlu, zapaleniu oskrzeli i krtani, zapaleniu płuc i zatok
• bardzo skuteczny w połączeniu z sokiem aroniowym, malinowym, lipowym lub jeżynowym

Dawkowanie: 1 – 2 łyżeczki kilka razy dziennie

---

5. Syropek kurdybankowy

Składniki:

• świeże ziele bluszczyka
• miód lub cukier (na 100 ml soku — 200 ml miodu lub cukru)
• opcjonalnie: kilka lasek cynamonu, wanilii, goździków, sok z 1 cytryny

Przepis:
Świeże ziele przepuścić przez wyciskarkę lub maszynkę do mięsa. Na każde 100 ml soku dodać 200 ml miodu lub cukru. Dokładnie wymieszać z przyprawami i sokiem z cytryny.

Zastosowanie i dawkowanie:
Przy osłabieniu organizmu, przeziębieniu, kaszlu.

Dawkowanie:

• Dorośli: 3–4 razy dziennie po 1 – 2 łyżki
• Dzieci: 2 łyżeczki 4 razy dziennie

Uwagi: Preparaty z bluszczykiem przyjmuje się wg zasady — małe dawki, ale często.

---

6. Syrop kurdybankowy na katar i kaszel

Składniki:

• 1 część intraktu lub nalewki
• 1 część miodu

Przepis:
Wymieszać składniki na zimno.

Zastosowanie i dawkowanie:
Na katar i uciążliwy kaszel. Zażywać co 4 – 6 godzin po 1 łyżce.

---

7. Syrop kurdybankowy wzmacniający — dla dzieci

Składniki:

• 6 części ziela bluszczyka
• 4 części kwiatów mniszka (z łodyżkami)
• 4 części kwiatów bzu czarnego
• miód (w proporcji 1:1 do uzyskanego soku)

Przepis:
Zioła wsypać do garnka, zalać wodą (nieco powyżej poziomu ziół). Doprowadzić do wrzenia, gotować na małym ogniu ok. 10 minut, następnie parzyć przez kolejne 30 minut.
Odcedzić sok, połączyć z miodem (proporcja 1:1), ponownie zagotować i gorący przelać do wyparzonych butelek.

Zastosowanie i dawkowanie:
W celu wzmocnienia odporności, kilka razy dziennie po 1 łyżce. Można dodawać do herbaty.

źródło: S. Korżawska „Ziołowe ambrozję”

---