• „Dziurkowana” blaszka
  Liście dziurawca są „perforowane” przez liczne zbiorniczki olejkowe. Widoczne pod światło wyglądają jak dziurki – stąd łacińska nazwa perforatum.
• Czarne kropki”, które leczą, czyli płatki z tajemnicą
  Czarne kropki widoczne na brzegach płatków to gruczoły zawierające hiperycynę, jeden z głównych składników czynnych rośliny.
• Roślina nocy ognia i światła – dziurawiec świętojański
  Nazwa ludowa odnosi się do tradycji zbioru w okolicach Nocy Świętojańskiej (24 czerwca)– uznawano, że zebrane wtedy rośliny mają największą moc.
• Strażnik domostw – dziurawiec jako amulet przeciw złu
  W Europie wieszano dziurawiec nad drzwiami, oknami i stajniami, by odpędzać złe duchy, uroki i nocne mary.
• Ziele egzorcyzmów i procesów czarownic
  Dziurawiec to roślina, która była wymieniana jako środek do ochrony przed czarami w średniowiecznych podręcznikach teologicznych.
• Krwawiący kwiat – mistyczny znak ziela świętojańskiego
  Gdy zgniecie się świeży kwiat, wydziela czerwony barwnik przypominający krew. Uważano to za symboliczne potwierdzenie jego mocy.
• Ziele Matki Boskiej – święta roślina przydrożnych kapliczek
  W tradycji chrześcijańskiej uznawano dziurawiec za dar Matki Boskiej – „ziele łaski”, często sadzony przy przydrożnych kapliczkach.
• Nie każdy dziurawiec leczy – jak odróżnić gatunki
  Tylko dziurawiec zwyczajny – H. perforatum – ma odpowiednie stężenie substancji czynnych służących do celów leczniczych. Inne gatunki dziurawca są często mylone z dziurawcem zwyczajnym, ale mają inne właściwości

DZIURAWIEC ZWYCZAJNY – Hypericum perforatum

• ziele dziurawca – Hyperici herba

• zbioru dokonuje się w okresie kwitnienia: czerwiec – sierpień (VI – VIII)
  • ścina się wyłącznie górne części pędów – około 1/3 długości rośliny, obejmujące rozwinięte kwiaty, pąki kwiatowe, liście i niezdrewniałe części łodygi
  • najlepszy termin to okres około dnia św. Jana (24 czerwca), kiedy zawartość składników czynnych (hiperycyny, hyperforyny) jest najwyższa

• zebrane ziele należy rozłożyć cienką warstwą w miejscu suchym, przewiewnym i zacienionym
  • dawniej ziele wiązano w niewielkiej grubości pęczki i wieszano pod okapem chałupy lub stodoły, w miejscu suchym i osłoniętym od deszczu
• w suszarkach elektrycznych w temperaturze: 35 – 40 °C

• naftodiantrony – m. in. hiperycyna
• flawonoidy
• garbniki
• olejek eteryczny
• fenolokwasy
• sterole roślinne

• przeciwdepresyjne
• przeciwlękowe i uspokajające
• przeciwwirusowe
• przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze
• przeciwzapalne
• przeciwutleniające
• ściągające i osłaniające
• fotouczulające
• regenerujące i gojące (zewnętrzne)

wewnętrzne:

• układ nerwowy
  • łagodne i umiarkowane stany depresyjne
  • lęk, napięcie nerwowe, nerwice, drażliwość
  • bezsenność, problemy z zasypianiem
  • zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS)

• układ pokarmowy
  • niestrawność, osłabienie trawienia
  • kolki jelitowe, lekkie skurcze przewodu pokarmowego
  • zaburzenia czynności wątroby i pęcherzyka żółciowego (żółciopędne)
  • choroba wrzodowa – wspomagająco
  • nadkwaśność

• układ krążenia
  • wzmacnianie naczyń włosowatych
  • wspomaganie mikrokrążenia
  • profilaktyka stanów zapalnych naczyń (np. hemoroidy) – wewnętrznie w mieszankach do picia; zewnętrznie w okładach, maściach, czopkach

• działanie ogólne
  • działanie przeciwwirusowe (m.in. HSV, HBV, HIV – wspomagająco)
  • przeciwbakteryjne (głównie Gram+), przeciwzapalne
  • immunomodulujące

zewnętrzne:

• skóra i błony śluzowe
  • trudno gojące się rany, oparzenia I i II stopnia
  • otarcia naskórka, podrażnienia skóry
  • stany zapalne skóry (egzema, AZS)
  • odmrożenia, ukąszenia owadów
  • łagodzenie objawów opryszczki

• mięśnie i stawy
  • bóle reumatyczne, nerwobóle
  • masaże pourazowe (siniaki, naciągnięcia)

• jama ustna i gardło
  • płukanki przy zapaleniu gardła, aftach, nadżerkach błon śluzowych
  • płukania po ekstrakcji zębów

Sytuacje, które zawsze wymagają ostrożności:

• nadwrażliwość / alergia na składniki dziurawca
• ciąża i karmienie piersią – brak wystarczających danych o bezpieczeństwie; niewskazane bez nadzoru lekarskiego
• dzieci i młodzież poniżej 12 roku życia ???
• ekspozycja na światło słoneczne / solarium – ryzyko fotodermatoz i reakcji fototoksycznych, szczególnie przy dużych dawkach lub stosowaniu oleju dziurawcowego
• jednoczesne przyjmowanie leków farmakologicznych – dziurawiec może osłabiać lub wzmacniać ich działanie;
  • szczególną ostrożność należy zachować w przypadku przyjmowania między innymi: leków przeciwdepresyjnych, przeciwnowotworowych, immunosupresyjnych, przeciwzakrzepowych, środków antykoncepcyjnych hormonalnych oraz leków stosowanych w terapii HIV

1. Napar z dziurawca

Składniki:

• 1 łyżka suszonego ziela dziurawca (ok. 2 g)
• 200 ml wrzącej wody

Przepis:
Ziele zalać wrzątkiem, przykryć, przez 10 – 15 minut, przecedzić i pić świeżo przygotowany

Dawkowanie:

• 1 filiżanka 2 – 3 razy dziennie
• najlepiej między posiłkami lub 30 minut przed snem (przy bezsenności)

Działanie i zastosowanie:

• łagodne działanie przeciwdepresyjne, uspokajające, rozkurczowe
• wspomaga trawienie, łagodzi stany napięcia, wzdęcia, niepokój
• pomocniczo w dolegliwościach żołądkowo-jelitowych, PMS, migrenach

---

2. Odwar z dziurawca

Składniki:

• 1 łyżka suszonego ziela
• 250 ml zimnej wody

Przepis:
Ziele zalać zimną wodą i doprowadzić do wrzenia. Gotować na małym ogniu przez 5 minut i odstawić do naciągnięcia na 10 minut pod przykryciem, przecedzić.

Dawkowanie:

• ½ szklanki 2 razy dziennie (np. przy kolkach, biegunkach, infekcjach)

Działanie i zastosowanie:

• silniejsze działanie ściągające i przeciwbakteryjne niż napar
• stosowany głównie przy biegunkach, problemach z wątrobą i woreczkiem żółciowym
• do przemywań i okładów przy stanach zapalnych skóry

---

3. Nalewka z dziurawca

Składniki:

• 50 g świeżego lub 30 g suszonego ziela
• 250 ml alkoholu 40 – 60%

Przepis:

• Ziele rozdrobnić, zalać alkoholem.
• Przechowywać w ciemnym miejscu przez 2–3 tygodnie, codziennie wstrząsać.
• Przecedzić, przelać do ciemnej butelki.

Dawkowanie:

• 20 – 30 kropli 2 – 3 razy dziennie w kieliszku wody, po posiłku
• w stanach depresyjnych, nerwowości, bólach miesiączkowych

Działanie i zastosowanie:

• działa wyraźnie przeciwdepresyjnie, uspokajająco, rozkurczowo
• poprawia trawienie i łagodzi napięcia nerwowe
• wzmacnia odporność i wspiera regenerację organizmu

---

4. Olej z dziurawca

Składniki:

• świeże kwiaty i wierzchołki ziela (około 1 szklanka)
• 250 ml dobrej jakości oleju (np. oliwa z oliwek, olej lniany, słonecznikowy)

Przepis:

• Zioła rozdrobnić i umieścić w słoju.
• Zalać olejem tak, by całkowicie przykrył ziele.
• Odstawić na 2 – 4 tygodnie w słoneczne miejsce, codziennie mieszać.
• Po tym czasie przecedzić, przelać do ciemnej butelki.

Dawkowanie:

• zewnętrznie: smarować 1 – 2 razy dziennie zmienione chorobowo miejsca
• wewnętrznie: 1 łyżeczka dziennie

Działanie i zastosowanie:

• zewnętrznie: gojenie ran, oparzeń, odmrożeń, nerwobóle, bóle stawów
• wewnętrznie: wspomagająco przy chorobie wrzodowej, żółciopędnie
  działa silnie przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, regenerująco

Uwaga:

olej z dziurawca działa fototoksycznie – nie stosować na skórę przed ekspozycją na słońce!

---

5. Wino dziurawcowe – tradycyjna forma ziołowego aperitifu

Składniki:

• 2 garście świeżego lub suchego ziela dziurawca
• 750 ml białego wytrawnego wina

Przepis:

• Zioła rozdrobnione włożyć do słoja i zalać winem.
• Macerować 7 – 10 dni w ciemnym miejscu, codziennie wstrząsać.
• Przecedzić, przelać do ciemnej butelki.

Dawkowanie:

• 1 mały kieliszek (30 – 50 ml) 1 raz dziennie przed posiłkiem

Działanie i zastosowanie:

• wspomaga trawienie, działa rozkurczowo na żołądek i jelita,
• delikatnie poprawia nastrój – przy wyczerpaniu nerwowym i apatii.

---