• Skąd się wzięła nazwa „krwiściąg”?
  Łacińska nazwa rośliny – Sanguisorba – pochodzi od dwóch słów:
  sanguis – „krew” i sorbere – „pochłaniać”, „wypijać”
  To bezpośrednie nawiązanie do silnego działania przeciwkrwotocznego krwiściągu, które znane było już w medycynie ludowej oraz zielarstwie klasztornym.
  Dodatkowo przydomek „lekarski” (officinalis) oznacza, że roślina była oficjalnie uznawana za surowiec leczniczy i wykorzystywana w dawnych aptekach i klasztorach.
• Roślina „pijąca krew”
  Łacińska nazwa rodzaju Sanguisorba dosłownie znaczy „pochłaniająca krew” (sanguis – krew, sorbere – pić).
  Od wieków wykorzystywano go w tamowaniu krwotoków, a w zielarstwie klasztornym zaliczano do tzw. „roślin czerwonej mocy”, przypisując mu symboliczne właściwości ochronne i oczyszczające
• Dawniej ważna roślina łąkowa
  Krwiściąg lekarski jest wskaźnikiem siedlisk łąk trzęślicowych i selernicowych – zbiorowisk bardzo cennych przyrodniczo.
  Występowanie krwiściągu bywa używane przez botaników jako wyznacznik łąk ekstensywnych, bogatych gatunkowo.
  Zanik tej rośliny często oznacza osuszanie terenów podmokłych lub intensyfikację rolnictwa.
• Krwiściąg w ludowych obrzędach ochronnych
  W dawnych wierzeniach ludowych krwiściąg lekarski był uważany za roślinę o wyjątkowej mocy ochronnej. W niektórych regionach suszone kłącza i ziele palono podczas okadzania zwierząt gospodarskich, wierząc, że dym odpędza choroby, „złe uroki” i złe moce.
  Zwyczaj ten był szczególnie popularny na wsiach wschodniej Polski i w regionach karpackich, gdzie krwiściąg traktowano jako zioło magiczne – miało „zabezpieczać krew” zarówno ludzi, jak i zwierząt.
• Kluczowa roślina dla motyla modraszka telejusa
  Krwiściąg lekarski jest główną rośliną pokarmową dla gąsienic modraszka telejusa (Phengaris teleius), motyla objętego w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
  Z tego powodu zachowanie stanowisk krwiściągu jest istotne także z punktu widzenia ochrony bioróżnorodności.

KRWIŚCIĄG LEKARSKI  Sanguisorba officinalis L.

•   kłącze z korzeniami
  • jesienią wrzesień – październik (po przekwitnięciu i zamieraniu części nadziemnych)
  • lub wczesną wiosną marzec – kwiecień

 

• po zbiorze korzenie należy dokładnie oczyścić z ziemi i drobnych korzeni bocznych
• aby ułatwić suszenie kłącza i grubsze korzenie najlepiej pokroić wzdłuż na kawałki o długości ok. 3 – 5 cm
• suszyć w cieniu lub w suszarni w temperaturze max. do 45°C

• Prawidłowo wysuszone korzenie powinny:
  • być bardzo twarde i trudne do złamania
  • po przełamaniu mieć jasnobrązowy lub lekko różowawy kolor
  • powinny mieć lekko ściągający smak i słaby, ziemisty zapach

• garbniki
• saponiny triterpenowe
• flawonoidy
• kwas fenolowy
• polisacharydy

• przeciwkrwotoczne
• ściągające
• przeciwbiegunkowe
• przeciwzapalne
• antybakteryjne
• odkażające
• przeciwtrądzikowe

wewnętrzne:

• układ krwionośny
  • przewodu pokarmowego, macicy, ran
  • osłabione naczynia krwionośne
  • krwioplucie
  • krwotoki miesiączkowe

• układ pokarmowy
  • biegunki (ostre, przewlekłe i infekcyjne)
  • stany zapalne żołądka i jelit – nieżyt, kolka, zapalenie okrężnicy
  • zatrucia pokarmowe – jako środek wspomagający
  • zgaga, nadkwasota – łagodne działanie ochronne na błony śluzowe

• układ moczowy
  • krwawienia z dróg moczowo – płciowych
  • zapalenia pęcherza moczowego – jako środek wspomagający leczenie
  • tradycyjnie stosowany przy kamicy moczowej i piasku nerkowym

zewnętrznie:

• krwawienia z nosa
• stany zapalne jamy ustnej i gardła – płukanki, napary
• angina, zapalenie migdałków – jako środek wspomagający

Sytuacje, które zawsze wymagają ostrożności:

• nadwrażliwość lub alergia na składniki krwiściągu
  • najczęściej spotykaną reakcję jest wysypka, świąd oraz zaczerwienienie skóry; rzadziej kontaktowe zapalenie skóry
• kobiety w ciąży i karmiące piersią – brak jest badań toksykologicznych i klinicznych dotyczących bezpieczeństwa stosowania krwiściągu w tych okresach
• dzieci do 12 roku życia – szczególnie przy stosowaniu wewnętrznym – brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa i dawkowania
• krwawienia o nieustalonej przyczynie- może maskować objawy poważnych schorzeń
• przewlekłe zaparcia – wysoka zawartość garbników może pogorszyć objawy
• przyjmowanie leków farmakologicznych – możliwe interakcje

1. Odwar z kłączy krwiściągu na biegunkę i krwawienia wewnętrzne

Składniki:

• 1 łyżka suszonego, rozdrobnionego kłącza z korzeniami (ok. 2 g)
• 250 ml zimnej wody

Sposób przygotowania:

• kłącze zalać zimną wodą, doprowadzić do wrzenia
• gotować na małym ogniu pod przykryciem przez 10 – 15 minut
• odstawić na 10 minut i przecedzić

Działanie i zastosowanie:

• działa silnie ściągająco i hemostatycznie
• wspomaga leczenie biegunek i stanów zapalnych przewodu pokarmowego
• stosowany przy krwawieniach z przewodu pokarmowego oraz obfitych miesiączkach

Dawkowanie:

• pić po ½ szklanki 2 – 3 razy dziennie
• stosować maksymalnie przez 7 dni, potem przerwa

---

2. Płukanka z odwarem na stany zapalne jamy ustnej i gardła

Składniki:

• 1 łyżka suszonego kłącza z korzeniami (ok. 2 g)
• 200 ml wody

Sposób przygotowania:

1. Przygotować odwar jak powyżej
2. Stosować ciepły – do płukania jamy ustnej i gardła

Działanie i zastosowanie:

• działa przeciwzapalnie, ściągająco i antyseptycznie
• stosowany przy aftach, stanach zapalnych dziąseł, nadżerkach i anginie

Dawkowanie:

• płukać jamę ustną i gardło 3 – 4 razy dziennie
• stosować do ustąpienia objawów, maksymalnie przez 10 dni

---

3. Zewnętrzne okłady i nasiadówki z krwiściągu

Składniki:

• 2 łyżki suszonych kłączy z korzeniami (ok. 4 g)
• 500 ml wody

Sposób przygotowania:

• kłącza gotować w wodzie przez 15 minut, odstawić 10 minut, przecedzić.

Działanie i zastosowanie:

• działa silnie ściągająco, przeciwzapalnie i antybakteryjnie
• stosowany w formie okładów, przemywań, kąpieli i nasiadówek
• pomaga przy hemoroidach, egzemie, oparzeniach, trudno gojących się ranach i trądziku

Dawkowanie:

• stosować zewnętrznie 1 – 2 razy dziennie
• kurację prowadzić maksymalnie przez 14 dni

---

4. Nalewka z krwiściągu na krwawienia i trawienie

Składniki:

• 50 g świeżego lub suszonego rozdrobnionego kłącza z korzeniami
• 250 ml alkoholu 40 – 50% (np. wódka żytnia)

Sposób przygotowania:

• surowiec zalać alkoholem w szklanym słoju
• odstawić na 14 dni w ciemne miejsce, codziennie wstrząsać
• przecedzić i przelać do butelki z ciemnego szkła

Działanie i zastosowanie:

• wspomaga trawienie, działa ściągająco i przeciwbiegunkowo
• stosowany przy krwawieniach z przewodu pokarmowego oraz obfitych miesiączkach

Dawkowanie:

• 10 – 15 kropli w łyżce wody 2 – 3 razy dziennie
• stosować do 3 tygodni, potem przerwa

---

5. Maść ściągająca z ekstraktem krwiściągowym

Składniki:

• 20 g gęstego ekstraktu uzyskanego z odwaru kłączy
• 80 g podłoża maściowego (np. lanolina, masło shea, smalec gęsi)

Sposób przygotowania:

• połączyć podłoże maściowe z ekstraktem, mieszając do uzyskania jednolitej konsystencji. Przechowywać w szczelnym słoiku, w lodówce.

Działanie i zastosowanie:

• działa ściągająco, przeciwzapalnie i gojąco
• stosowana na trądzik, żylaki, rany, obrzęki, egzemę i inne stany zapalne skóry

Dawkowanie:

• nakładać cienką warstwę 1 – 2 razy dziennie na zmienione miejsca
• stosować maksymalnie przez 2 tygodnie

---