• Nazwa i symbolika
  Łacińska nazwa miodunki plamistej — Pulmonaria officinalis — wywodzi się od słowa pulmo (płuco). Dawniej wierzono, że jej plamiste liście przypominają wyglądem płuca, co według dawnych zielarzy wskazywało na jej skuteczność w leczeniu schorzeń układu oddechowego (zgodnie z teorią sygnatur).

• Magiczne zmiany barwy
  Kwiaty miodunki zmieniają kolor podczas kwitnienia — z różowych na niebieskofioletowe. To zjawisko pełni funkcję biologiczną (sygnalizując owadom zapylającym, które kwiaty zostały już odwiedzone), ale w tradycji ludowej symbolizowało również odnowę i przemianę, będąc elementem wiosennych rytuałów oczyszczających.

• Wskaźnik starych lasów
  Miodunka jest tzw. gatunkiem wskaźnikowym — jej obecność świadczy o starych, dobrze zachowanych lasach liściastych i żyznych glebach. Spotkanie jej w runie leśnym to sygnał, że dane siedlisko jest wartościowe przyrodniczo.

• Roślina opiekuńcza
  W ludowych wierzeniach miodunka uchodziła za „zioło opiekuńcze” — uważano, że chroni dom przed „chorobą z powietrza”, czyli zakaźnymi chorobami przenoszonymi drogą oddechową. Dlatego często wieszano ją w domostwach lub noszono przy sobie.

• Wczesnowiosenny pożytek dla pszczół
  Miodunka jest jedną z pierwszych roślin miododajnych, kwitnących już od marca do kwietnia. Stanowi cenne źródło pożytku dla pszczół i innych owadów, gdy inne rośliny dopiero budzą się do życia.

MIODUNKA PLAMISTA – Pulmonaria officinalis

• ziele miodunki – Pulmonariae herba

• ziele zbiera się przed lub w czasie kwitnienia marzec – maj (III – V)
• można zbierać wyłącznie same liście lub całe górne, kwitnące pędy oraz liście odziomkowe

Przy zbiorze liści odziomkowych należy pamiętać, aby pozostawić dolną część łodyżki — dzięki temu roślina będzie mogła wypuścić nowe liście.

• zebrane ziele należy rozłożyć cienką warstwą w suchym, przewiewnym, zacienionym miejscu\
• w suszarkach zaleca się suszyć w temperaturze nieprzekraczającej 35˚C
• prawidłowo wysuszone ziele powinno zachować naturalny kolor i lekko ziołowy zapach. Po całkowitym wysuszeniu surowiec przechowuje się w szczelnych pojemnikach w suchym, chłodnym miejscu, chronionym przed światłem.

• polifenole
• antocyjany – barwniki odpowiadające za zmianę koloru kwiatów
• alantoina
• śluzy roślinne
• saponiny
• glikozydy fenolowe
• garbniki
• krzemionka – bardzo dobrze przyswajalna
• alkaloidy pirolizydynowe (PA) — obecne w śladowych ilościach

• wykrztuśne
  • upłynnia i wspomaga wydalanie zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych poprzez usprawnienie ruchu nabłonka rzęskowego (działanie saponin).
• przeciwzapalne
  • działa przeciwzapalnie na błony śluzowe dróg oddechowych i przewodu pokarmowego
• ściągające
• regenerujące i gojące
  • przyspiesza gojenie uszkodzonych tkanek (działanie alantoiny), wspomaga regenerację błon śluzowych oraz naskórka;
  • usprawnia bliznowacenie uszkodzonej tkanki płucnej oraz zwapnienie ognisk gruźliczych (wpływ krzemionki i allantoiny – działanie znane z fitoterapii tradycyjnej)
• przeciwbakteryjne
• immunomodulujące (wzmacniające odporność śluzówkową)
  • zwiększa odporność błon śluzowych dróg oddechowych na działanie szkodliwych czynników (pyłów, substancji drażniących), wspomaga funkcjonowanie układu oddechowego
• ochronne na błonę śluzową żołądka
• zmiękczające
  śluzy działają powlekająco i zmiękczająco na błony śluzowe, przynosząc ulgę w suchym, drażniącym kaszlu
• odżywcze
  • sole mineralne i dobrze przyswajalny krzem wzmacniają tkanki i wspierają procesy regeneracyjne

W lecznictwie ludowym ziele miodunki było stosowane jako środek wykrztuśny w schorzeniach płuc – głównie w postaci odwarów oraz  w leczeniu schorzeń dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, nerek i dróg moczowych. Zewnętrznie ziele miodunki wykorzystywano w leczeniu ran

wewnętrzne:

• układ oddechowy
  • pomocniczo w schorzenia płuc – gruźlica, pylica i zapalenie płuc
  • zapalenie oskrzeli (ostre i przewlekłe) – jako środek wspomagający
  • stany zapalne gardła i krtani
  • suchy, drażniący kaszel
  • łagodzenie chrypki
  • ochrona przed działaniem pyłów i substancji drażniących, np.: węgiel, cement, związki lotne np.: gazy spalinowe, dymy
  • wspomaganie regeneracji tkanki płucnej po chorobach (np. po gruźlicy)
  • wzmacnianie odporności śluzówek dróg oddechowych

• układ pokarmowy
  • stany zapalne błony śluzowej żołądka
  • pomocniczo przy nieżycie żołądka i jelit
  • podrażnienia przewodu pokarmowego
  • uszkodzenie błony śluzowej żołądka m.in.: choroba wrzodowa) – jako środek osłaniający, wspomagająco

zewnętrzne:
w zastosowaniu zewnętrznym wykorzystuje się odwary, maceraty lub napary do przemywań i / lub okładów

• trudno gojące się rany
• owrzodzenia skóry
• odleżyny
• drobne oparzenia
• stany zapalne skóry, w tym: egzema, skóra atopowa
• pielęgnacja skóry suchej, zaczerwienionej, podrażnionej i skłonnej do pękania (działanie regenerujące i ochronne)

Sytuacje, które zawsze wymagają ostrożności

• nadwrażliwość lub alergia na składniki miodunki
• kobiety w ciąży i karmiące
• w większych dawkach mogą powodować powstawanie zaparć

Z czym warto łączyć miodunkę

• przy przewlekłym kaszlu i chrypce – z korzeniem prawoślazu, liśćmi podbiału, , zielem tymianku, kwiatem dziewanny, liśćmi babki lancetowatej
• po chorobach płucnych (w celu zregenerowania tkanki płucnej) –  z zielem skrzypu polnego, liśćmi pokrzywy, kwiatem nagietka lekarskiego, zielem rdestu ptasiego, owocem dzikiej róży i owocem rokitnika
• przy trudno gojących się ranach i stanach zapalnych skóry (stosowanie zewnętrzne) – z kwiatem nagietka lekarskiego, kwiatem rumianku, liśćmi babki lancetowatej

1. Napar z miodunki

Składniki:

• 1 – 2 łyżki suszonego ziela miodunki plamistej
• 250 ml wrzątku (szklanka)

Przepis:
Ziele zalać wrzątkiem, przykryć i parzyć przez 15–20 minut. Odcedzić.

Działanie:
Przeciwzapalne, powlekające, łagodzące na błony śluzowe gardła i oskrzeli.
Pomocne przy suchym kaszlu, chrypce, stanach zapalnych gardła, zapaleniu oskrzeli.

Zastosowanie i dawkowanie:
wewnętrznie: pić 2–3 razy dziennie po 1 szklance ciepłego naparu.
zewnętrznie: stosować jako płukanka do gardła i jamy ustnej przy stanach zapalnych i chrypce (2–3 razy dziennie), do przemywania skóry przy drobnych stanach zapalnych i podrażnieniach.

2. Odwar z miodunki

Składniki:

• 1 łyżka suszonego ziela miodunki
• 250 ml wody (szklanka)

Przepis:
Ziele zalać zimną wodą, doprowadzić powoli do wrzenia, gotować na małym ogniu ok. 5 minut. Odstawić na 10–15 minut, przecedzić.

Działanie:
Silniejsze działanie wykrztuśne i powlekające – polecane przy przewlekłych stanach zapalnych dróg oddechowych i w rekonwalescencji po chorobach płucnych.
Odwar lepiej wydobywa krzemionkę i śluzy.

Zastosowanie i dawkowanie:
wewnętrznie: pić 2 razy dziennie po ½ – 1 szklanki.
zewnętrznie: do przemywania trudno gojących się ran i owrzodzeń, do stosowania w formie okładów lub kompresów na zmienioną skórę

3. Syrop z miodunki

Składniki:

• 30 g suszonego ziela miodunki (ok. 3 – 4 łyżki)
• 300 ml wody
• 250 g miodu lub cukru

Przepis:
Ziele zalać wodą, gotować na małym ogniu ok. 10 minut. Odstawić na 20 minut, przecedzić.
Otrzymany wywar połączyć z miodem (lub cukrem), delikatnie podgrzać (nie doprowadzać do wrzenia), aż do rozpuszczenia.
Gorący syrop przelać do wyparzonych butelek lub słoików.

Działanie:
Wykrztuśne, powlekające, łagodzące suchy kaszel i podrażnienie gardła.
Wzmacnia błony śluzowe, pomocny w profilaktyce infekcji dróg oddechowych.

Zastosowanie i dawkowanie:
wewnętrznie:

• dorośli: 3 – 4 razy dziennie po 1 łyżce
• dzieci powyżej 6 lat: 2 – 3 razy dziennie po 1 łyżeczce

zewnętrznie: można stosować jako dodatek do syropów złożonych (np. z prawoślazem, tymiankiem) lub w mieszankach wspomagających odporność.