Napar to wodny wyciąg z rozdrobnionego surowca zielarskiego.  Sporządzenie naparu ma na celu wydobycie z danego surowca roślinnego ciał czynnych rozpuszczalnych w wodzie(!)

Części roślinne, przeznaczone do wytrawienia, nazywamy extrahenda, a płyny które je rozpuszczają w sobie nazywamy extrahentia.

Napary sporządza się z surowców łatwo dających się ekstrahować wodą, jak liście, kwiaty, drobne nasiona, ziele lub z surowców zawierających ciała wrażliwe na wysoką temperaturę.

Napar stosowany może być  do użytku zewnętrznego (ad usum externum) oraz do użytku wewnętrznego (ad usum internum).

Dobrze rozdrobniony surowiec, najczęściej w ilości 1-2 łyżek zalewamy wrzącą wodą, najczęściej w ilości 200-250 ml; odstawiamy na 20 minut, a następnie filtrujemy przez watę, ligninę lub gazę.

Ciekawym rozwiązaniem są także szklane zaparzacze, wykonane z cienkiego szkła nieodbierającego wiele ciepła z wrzątku wyposażone w wewnętrzne sita stalowe, plastikowe lub ceramiczne odporne na temp.

Naczynie, w którym parzymy zioła musi być zawsze przykryte. Napary są lekiem nietrwałym i w cieple szybko zakisają (mętnieją i mają nieprzyjemny smak oraz zapach). Należy przygotować taką ilość naparu jaka będzie spożyta w ciągu 24 godzin, a latem, przy wysokich temperaturach – w ciągu 12 godzin. Napar można również przechowywać w lodówce, maksymalnie 3 dni.

Napary uzyskiwane są z surowców suchych. W ziołolecznictwie stosowane są także napary ze świeżo zebranych ziół, np. z liści mięty, ziela melisy, kwiatów pierwiosnka, liści rozmarynu czy bazylii.

Metody uzyskiwania naparów.

1. Metoda maceracji polega na zalaniu surowca określoną objętością wrzącej wody.
   Substancje czynne zawarte są w komórkach organów roślinnych, dlatego we wnętrzu komórki powstaje stężony roztwór, w stosunku do wody, która znajduje się poza komórką – wytwarza się różnica stężeń.Rozpuszczone cząsteczki związków dyfundują poprzez ścianę komórkową. Dyfuzja trwa do momentu zrównoważenia się stężenia roztworu wewnątrz komórki ze stężeniem zewnętrznym.
   Po osiągnięciu równowagi ekstrakcja ustaje. Nie jest możliwa całkowita ekstrakcja surowca metodą maceracji.
2. Metoda perkolacji polega na przepłukiwanie materiału roślinnego wrzącą wodą przez określony czas (przykładem perkolacji jest ekspres przelewowy)
   Substancje czynne, które zawarte są w komórkach organów roślinnych traktowane są permanentnie czystą i wrzącą wodą. Różnica stężeń jest ciągła, a ekstrakcja surowca wodą w układzie przelewowym jest bardziej efektywna.

Podział naparów ze względu na temperaturę wody

1. Napary zimne (maceraty) Infusa  frigideparata –  woda użyta do naparów ma temperaturę pokojową 15°-20°.
   Infusum frigide paratum albo Infusum maceratum s. macerationis przyrządza się przez zalanie surowca leczniczego wodą przekroploną zimną na 3 do 4-ch godzin.
2. Napary wodą ogrzaną Infusa per digestionem parata — woda użyta do naparów ma temperaturę do 35°—40° na 3-4 godzin
3. Napary wodą wrzącą Infusa fervide parata – otrzymane przez zalanie surowca wrzącą wodą

Przy przyrządzaniu  naparu trzeba mieć na uwadze to, że pewna część płynu zostanie  pochłonięta  przez surowiec leczniczy  i dla tego należy wody odważać nieco więcej

• jeżeli extrabenda są nasiona, to wody odważa się więcej o trzykrotną wagę nasion,
• jeżeli  extrabenda  są kwiaty lub kory, to nadmiaru  wody bierze się podwójną ich wagę,
• jeżeli extrabenda  są zioła albo korzenie -­ to ilość  wody  powiększa  się  o  półtorakrotny  ciężar  ziół lub korzeni

Wg farmakopei z surowców śluzowych należy sporządzać wyłącznie maceraty.

W przypadku preparatów, w skład których wchodzą odwary, na­pary, maceraty –  w pierwszej kolejności należy przygotować legeartis odwar, napar lub macerat i w nich rozpuszczać stałe składniki  a następnie dodawać składniki płynne według zasad podanych dla mieszanek. Jeżeli rozpuszczanie substancji stałych w odwa­rze, naparze lub maceracie nastręcza trudności, to można je roz­puszczać w wodzie lub etanolu, a ilość wody przeznaczoną do sporządzania odwaru, naparu lub maceratu należy zmniejszyć o ilość gramów rozpuszczalnika użytego do rozpuszczania składników stałych. Należy wówczas użyć najmniejszych ilości rozpuszczalnika, rozdrabniając uprzednio sub­stancję leczniczą w moździerzu, ewentualnie ogrzewając przy roz­puszczaniu i ciepły roztwór dodawać do odwaru, naparu lub ma­ceratu.

Do wodnych wyciągów przechodzą takie związki jak:

• alkaloidy,
• garbniki,
• pektyny,
• sole,
• glikozydy,
• kwasy organiczne
• kwasy nieorganiczne,
• witaminy rozpuszczalne w wodzie (witaminy z grupy B, C, P),
• częściowo niektóre barwniki,

pozostałe posty