Sporządza się z surowców roślinnych trudniej dających się ekstrahować, jak kora, korzenie, kłącza, grube nasiona, cebule, bulwy.
Surowiec w przepisanej ilości najpierw zalewamy zimną wodą, powoli doprowadzamy do wrzenia, zagotowania, a potem pod przykryciem utrzymujemy temperaturę 100 stopni Celsjusza przez czas przewidziany w przepisie.
Najczęściej odwar gotuje się 10 – 20 minut w zależności od surowca i stopnia rozdrobnienia. Po podgrzaniu odstawiamy do naciągnięcia na 20 min. Po tym czasie całość filtrujemy przez gazę, ligninę albo starannie i dokładnie przez sitko.
Odwarów nie powinno przygotowywać się na zapas. Można przechowywać w lodówce przez max. 3 dni lub zakonserwować alkoholem (jeśli z jakiegoś powodu nie można zrobić nowego odwaru). Woda jest dobrym miejscem do rozwijania się fermentujących bakterii i w połączeniu z substancjami z ziela zakiśnie, nawet po jednym dniu.
Odwar przygotowuje się z surowców termostabilnych i takich, których substancje aktywne rozpuszczają się w temperaturze 100 stopni Celsjusza.
Surowce poddawane są gotowaniu, gdy są trudne do ekstrakcji wodą zimną i gorącą. W każdym surowcu są związki rozpuszczalne w zimnej, ciepłej, wrzącej i gotującej się wodzie.
Gdy przyrządzamy odwar każda grupa substancji ma swój czas na przejście do roztworu, zależnie od optimum temperatury. Dlatego podczas przygotowania odwaru nigdy nie należy skracać czasu podgrzewania zalewając wrzącą wodą. Na pokrywce następuje skroplenie wielu cennych substancji, które z powrotem spływają do odwaru. Po odstawieniu podczas stygnięcia przetworu ekstrakcja trwa nadal.
Gdy odwar jest ciepły/gorący można go przecedzić i stosować.
Dlaczego na gorąco a nie na zimno?
Ponieważ np.. w czasie stygnięcia alkaloidy opadają, wytrącają się, wchodzą w reakcje, a i same sole mogą wypaść pod wpływem innych substancji, po ostygnięciu zatem, alkaloidy pozostałyby na wacie.
Świeże czy suszone zioła?
Do odwarów można wykorzystać zarówno świeże jak i suszone zioła. Świeży surowiec można drobno pokroić lub zetrzeć na tarce.
Świeże będą szczególnie cenne bo będą mogły oddać maksymalną ilość substancji aktywnych, które mogłyby zostać utracone na etapie suszenia.
Suszony surowiec można zmielić w młynku. Im mniejszy surowiec, tym łatwiej odda aktywne substancje do wody.
Podobnie jak w przypadku naparów, do odwaru przechodzą takie substancje jak sole, alkaloidy, garbniki oraz glikozydy.
Odwary robimy, gdy mamy do czynienia z surowcem, który ciężko się ekstrahuje:
korzenie, kłącza, kora, łodygi /gałązki, nasiona, bulwy, cebule oraz surowce krzemionkowe, rzadziej z ziela
Wyciągi wodne przygotowuje się w naczyniach:
szklanych (odpornych na wysoką temperaturę w przypadku odwarów i wywarów), ceramicznych, ceramiczno-kamiennych, garnkach emaliowanych infuzorki
Wyciągów wodnych nie można przygotowywać:
w garnkach miedzianych, aluminiowych, niklowych, z uszkodzoną emalią, ponieważ kwasy organiczne oraz liczne inne substancje zawarte w roślinach reagują z uwalnianymi metalami, tracąc swoje aktywności lecznicze lub nabierając właściwości toksycznych.
Zakres zastosowania:
Zakres zastosowania odwarów jest bardzo szeroki, zdecydowanie więcej można zrobić przy pomocy odwarów, które można przeznaczyć jako półprodukt do tworzenia kolejnych preparatów z innym zastosowaniem.
- kąpiel – odwary można wykorzystać do kąpieli aromatycznych i leczniczych np. na różnego rodzaju bóle kości, mięśni, przy takich chorobach jak reumatyzm, przewlekłe zmęczenie, czy nawet przy schorzeniach górnych dróg oddechowych.
- produkty kosmetyczne – np.. odwarami można umyć włosy i skórę głowy odwarem np. z pokrzywy albo brzozy.
- płukanka – odwary można wykorzystać na płukanki do gardła i jamy ustnej w ramach działania przeciwdrobnoustrojowego, przeciwbólowego i osłonowego.
- okłady – okłady na oczy mogą przeciwdziałać ropieniu, stanom zapalnym no i będą działać odkażająco.
- pielęgnacja zewnętrzna – zewnętrznie odwary można stosować do przemywania skóry, nawet do moczenia stóp jeśli są zakażenia grzybicze.
- maści – odwary mogą posłużyć jako półprodukt do tworzenia maści (po połączenie z tłuszczem np. smalcem i następnie po odparowaniu wody zostaje maść z leczniczymi substancjami z odwaru.
- stosowanie wewnętrzne – najczęstsze przeznaczenie do których wykorzystuje się odwary to przeznaczenie wewnętrzne do picia w ramach terapii różnych schorzeń.
pozostałe posty
